Her ne kadar evcilleştirilmiş kaplumbağalar kış uykusuna yatmaya ihtiyaç duymasalar da, ılıman iklimde yaşayan ve soğuk kanlı canlılar olan kaplumbağalar doğaları gereği her kış içgüdüsel olarak kış uykusuna yatmak isteyebilirler. Kaplumbağalar pek çok farklı familyaya ait olabilecekleri için, kaplumbağanızı kış uykusuna yatırmadan önce tam olarak hangi türe ait olduğunu öğrenmeniz ve bu doğruda hareket etmenizde fayda vardır. Kış uykusu esnasında yapabileceğiniz yanlış uygulamaların kaplumbağınızın boğulmasına, donmasına ve hatta açlıktan ölmesine neden olabileceğini unutmamanız ve bu yüzden dikkatli davranmanız oldukça önemlidir. Kaplumbağanız hasta olmadığı sürece onu kış uykusuna yatırmanızda bir sakınca yoktur ve hatta kaplumbağanızı kış uykusuna yatırarak onun üreme şansını da hatırı sayılır bir miktarda artırabilirsiniz.
Kaplumbağanızı Kış Uykusuna Yatırıp Yatırmayacağınıza Karar Vermek
1. Sahibi olduğunuz kaplumbağanın türünü araştırın ve kış uykusuna yatıp yatmadığına karar verin. Bütün kaplumbağaların kış uykusuna yattığını düşünmek bir hata olacaktır. Öncelikle; eğer kaplumbağanızın türünü biliyor iseniz internetten ya da başka bir kaynaktan araştırarak, bilmiyor iseniz de veterinerinize danışarak kaplumbağanızın kış uykusuna yatıp yatmaması gerektiğini öğrenin. Çoğunlukla soğuk iklimlerde yaşayan kaplumbağa türlerinin kış uykusuna yattığını, ve buna karşılık sıcak ya da ekvatoral bölgelerde yaşayan kaplumbağaların ise kış uykusuna yatmadıklarını unutmayın.
2. Kaplumbağanızı öncelikle bir veterinere gösterin. Kaplumbağanızı kış uykusuna yatırmadan önce; şişmiş gözler, burun akıntısı, şişmiş kulaklar, nefes almada zorlanma, apse gibi enfeksiyon belirtileri, kabukta yaralar, kötü koku ve ateş gibi hastalık belirtileri gösterip göstermediğini inceleyin. Her ne kadar kaplumbağanız size sağlıklı görünse de, tam olarak emin olabilmek için onu bir veterinere götürmeniz oldukça önemlidir; çünkü kış uykusu sırasında bağışıklık sistemi ciddi anlamda yavaşlayacağı için, kaplumbağanız hafif hasta bile olsa, kış uykusu esnasında ölmesi oldukça olasıdır. Sadece sağlıklı kaplumbağaların kış uykusuna yatabileceğini unutmayın.
3. Kaplumbağanızın kış uykusu ihtiyaçları hakkında bilgi edinin. Her kaplumbağanın kış uykusuna yatma süresi ya da kış uykusuna yatacağı mekan farklılık gösterir. Bu ihtiyaçlar hakkında en doğru bilgiyi size veterineriniz verecektir ama genellikle kaplumbağanız evin içinde veya dışında yaşaması fark etmeksizin, kış uykusu esnasında içeride daha güvende olacaktır. Kara kaplumbağaları içeride ya da dışarıda kış uykusuna yatabilecekken, su kaplumbağaları ancak suyun donmayacağı kesin ise dışarıda kış uykusuna yatırılmalıdır. Çoğu kaplumbağanın genellikle Kasım-Mart ayları arasında 3-5 ay süreyle kış uykusuna yattığını hatırlamanızda fayda vardır.
Kış Uykusuna Hazırlanmak
1. Kaplumbağanızı tartarak başlayın. Kış uykusu boyunca kaplumbağanızın sağlıklı bir şekilde kilo verip vermediğini ya da ciddi şekilde aç kalıp kalmadığını anlamak için onu iki ya da üç haftada bir tartmanız gerekecektir. Bu işlem için hassas bir terazi kullanmanız ve teraziyi tutarlılık açısından süreç boyunca değiştirmemeniz tavsiye edilir.
2. Kaplumbağanıza yaz boyunca A vitamini takviyesi yapın. Kış uykusundan 3-4 ay önce kaplumbağanıza A vitamini takviyesi yapmanız, kış uykusu süresince yüksek miktarda tüketilecek A vitaminini depolayabilmesi açısından oldukça önemlidir. Bunun için kaplumbağanıza havuç, kabak, lahana, brokoli, tatlı patates gibi sebzeler ya da eğer et yiyor ise balık verebilirsiniz.
3. Kaplumbağanızın bol lifli beslenmesini sağlayın. Kaplumbağanızı kış uykusuna yatırmadan yaklaşık 1,5-2 ay önce onu yonca otu gibi lif bakımından zengin gıdalarla beslemeniz oldukça önemlidir.
4. Kaplumbağanızı türüne göre kış uykusundan önce yaklaşık 1 ila 1,5 ay süre boyunca beslemeyin. Kaplumbağanızın türüne göre bu sürenin ne kadar olması gerektiğini veterineriniz size söyleyecektir. Bu süre genellikle kara kaplumbağaları için üç ila altı hafta arasında değişirken, su kaplumbağaları için iki ila üç hafta arası yeterli olacaktır. Eğer kaplumbağanız kış uykusuna yattığında sindirim sisteminde sindirilmemiş besinler kalır ise bu besinler çürüyüp bakteriyel enfeksiyonlara yol açabileceği gibi, kaplumbağanızın akciğerlerine gaz salınımı yapıp boğulmasına da neden olabilir.
5. Kaplumbağanızı ferahlatın. Kaplumbağanızı beslemeyi bıraktıktan sonra, onu iki günde bir yarım saat süre ile bir leğende başı dışarıda kalacak şekilde suya batırın. Kaplumbağanız bu suyu içerken aynı zamanda rahatça suyun içine dışkılayabileceği için leğendeki suyu temiz tutmaya özen gösterin.
6. Sıcaklığı adım adım azaltın. Kaplumbağanızın kış uykusuna rahatça yatabilmesi için sıcaklığı yavaş yavaş azaltmanız oldukça önemlidir. Bu işleme başlamadan önce kaplumbağanızın yediği her şeyi çıkardığına emin olun. Kaplumbağaların kış uykusuna hazırlanabilmesi için gerekli olan ideal sıcaklık 10°C’dir ve bunun altındaki sıcaklıklar onlar için tehlikeli olabilir. Kara kaplumbağaları için soğutma işlemine kış uykusundan bir ay önce başlayın ve ilk hafta sıcaklığı adım adım 15°C’ye düşürün. Daha sonra kaplumbağanızın sindirimini tamamlayabilmesi adına kalan üç hafta boyunca sıcaklığı 13-15°C aralığında tutun. Su kaplumbağaları için ise kış uykusuna yatmadan bir hafta önce soğutma işlemine başlamanız ve bunun için 2-3 günlük aralıklarla sıcaklığı önce 18°C’ye, daha sonra 15°C’ye ve son olarak da 10°C’ye düşürmeniz yeterli olacaktır.
7. Kaplumbağanız için kış uykusuna yatabileceği uygun bir yer seçin. Eğer bir su kaplumbağasına sahipseniz ve onu kış uykusuna dışarıda yatıracaksanız, suyunun donmayacağına ve en az 50 cm derinliğe sahip olduğuna emin olun. Eğer kaplumbağanızı evin içinde kış uykusuna yatıracaksanız, buzdolabınız genellikle bu iş için en uygun yer olacaktır; fakat kaplumbağanızı kış uykusuna yatırmadan önce buzdolabınızın temiz ve emniyetli (örneğin farelerin giremeyeceği şekilde) olduğuna emin olun. Kaplumbağanızı buzdolabında değil de başka bir yerde kış uykusuna yatıracaksanız, elektrik kesintisi ya da hayvanın kaçması gibi herhangi bir aksilik olması ihtimaline karşı kaplumbağanızın ani sıcaklık değişiminden etkilenip hayatını kaybetmemesi adına bu alanın da 10°C’nin biraz üstünde bir sıcaklıkta olmasına özen gösterin.
8. Buzdolabınızı her ihtimale karşı kontrol edin. Eğer kış uykusu için buzdolabını seçtiyseniz, süreç başlamadan önce buzdolabının sıcaklığı sabit tutup tutamadığını kontrol edin. Değişken sıcaklıklar kaplumbağanız için zararlı olacaktır ve eğer böyle bir durum ile karşı karşıya kalır iseniz, sıcaklığı sabit tutabilmek adına buzdolabınızı su şişeleri ile doldurmayı deneyebilirsiniz. Kapağı sürekli açıp kapamak durumunda kalmamak için buzdolabınızı sadece kaplumbağanıza ayırmanız onun rahatlığı açısından önemlidir. Ayrıca, kaplumbağanızın temiz hava alabilmesi için haftada üç ya da dört defa buzdolabınızın kapağını yaklaşık üç dakika açık tutmanız tavsiye edilir.
9. Kaplumbağanızı sık sık kontrol etmeyi ihmal etmeyin. Kaplumbağanızı herhangi bir rahatsızlık belirtisine karşın sık sık kontrol edin ve beklenmeyen bir durum ile karşılaşırsanız hemen veterinerinize haber verin.
Kış Uykusu İçin Uygun Bir Yer Hazırlamak
1. İki adet kutu edinin. Kaplumbağanızın kış uykusuna yatabileceği uygun bir yer hazırlamak için bir adet, kaplumbağanızdan 5-6 cm daha geniş ve bir adet de kablumbağanızın üç katı civarında bir kutu edinin. Kamplumbağanızın iç kutuda dönebilecek kadar yeri olması yeterliyken, dış kutu fare ve benzeri canlılardan koruma sağlaması adına plastik ya da tahta gibi dayanıklı bir maddeden yapılmış olmalıdır. Ayrıca iç kutunun kenarları ile dış kutunun kenarları arasında yaklaşık 5 cm kadar boşluk olmalıdır.
2. Yalıtım için uygun bir malzeme edinin. Bu işlem için en uygun malzemeler genellikle strafor ya da köpüktür. Eğer bunları bulamıyor iseniz küçük küçük kesilmiş ve sıkıştırılmış kağıt da işinizi görecektir. Isı yalıtımı kaplumbağanızın kış uykusu boyunca hayatta ve stabil bir sıcaklıkta kalabilmesi için oldukça önemlidir. Bunun mümkün olabilmesi için de, kullandığınız yalıtım malzemesinin iç ve dış kutu arasındaki alanı hiç boşluk kalmayacak şekilde doldurması büyük önem taşır.
3. Kutuya bir termometre yerleştirin. Kış uykusu süresince düzenli olarak kaplumbağanızın bulunduğu ortamın sıcaklığını kontrol etmeniz hayati önem taşır. Bunun için rahat kullanabileceğiniz herhangi bir termometre uygun olacaktır; fakat piyasada ciddi sıcaklık değişimlerinde alarm çalabilen termometreler bulunduğunu da bilmenizde fayda vardır.
4. Kaplumbağanızın kutusunu hazırlayın. Bunun için öncelikle yalıtım malzemesi dışında, kaplumbağanızın bulunacağı küçük iç kutunun yüzeyine koymak için uygun bir malzeme seçin. Bu malzemeler genellikle her tür için kullanılabileceği gibi, bazı türler nemli ortama ihtiyaç duydukları için başka malzemeler kullanmanız da gerekebilir. Sizin kaplumbağanızın ne tür bir ortama ihtiyaç duyabileceğini veterinerinize danışarak öğrenebilirsiniz. Yüzey için genellikle saman, parçalanmış gazete kağıdı ve yosun gibi malzemeler tercih edebilirsiniz. Kutuları hazırlarken öncelikle büyük kutunun yüzeyini yalıtım malzemesi ile kapladıktan sonra küçük kutuyu ortalı olacak şekilde büyük kutunun içine yerleştirin ve iki kutu arasındaki boşlukları yalıtım malzemesi ile doldurun. Daha sonra kapak olarak kullanacağınız malzemenin iç kısmını da yalıtım malzemesi ile kaplayın ve kaplumbağanızın hava alabilmesi için kapağa küçük delikler açın.
Kış Uykusuna Yatmak
1. Kaplumbağanızı kış uykusuna yatırın. Kaplumbağanızı kış uykusuna yatırmadan önce son bir defa her şeyin yolunda ve olması gerektiği gibi olup olmadığını gözden geçirin. Kaplumbağanızın sağlıklı olduğuna, boşaltımını tamamıyla sona erdirdiğine, ihtiyacı olabilecek suyun yakınında olduğuna ve sıcaklığın 10°C civarında düzenli olarak kalabildiğine emin olun ve eğer her şey yolunda ise kaplumbağanızı kutusuna koyarak kış uykusuna yatırın. Eğer kaplumbağanızı kış uykusuna dışarıda yatıracaksanız çevresel etmenlere dikkat edin. Ona boğulmayacağı ya da donmayacağı, suya erişimi olan ve en az 50 cm derinliğinde ona ısı yalıtımı sağlayabilecek bir alan bulun ve bunlarla birlikte başka hayvanların onu rahatsız edemeyeceğine emin olun. Kaplumbağanızı sürekli gözlemlemeyi ihmal etmeyin ve bazı kaplumbağaların nasıl kış uykusuna yatacaklarını bilmedikleri için dışarıda ölebileceklerini unutmayın.
2. Haftada bir kaplumbağanızı detaylıca inceleyin. Kaplumbağanızı herhangi bir enfeksiyon ya da bulunduğu ortama dışkılaması ihtimaline karşı düzenli olarak kontrol edin. Eğer kaplumbağanızı olması gerekenden yüksek bir sıcaklıkta kış uykusuna yatırdıysanız, kaplumbağanız dışkılamış, kaplumbağanızın derisi kurumuş ya da kutusu normalden daha ıslak bir durumda olabilir. Bunların hepsi kaplumbağanızın su kaybettiğine işarettir ve onu oda sıcaklığındaki su ile dolu bir leğene su burnunu geçmeyecek kadar 2 saat boyunca batırıp ardından güzelce kurulamanız gerekmektedir. Daha sonra onu tekrar kutusuna yerleştirip, kutuyu daha serin bir yere almanız gerekecektir. Eğer bunlar dışında kaplumbağanızın derisinde ya da kabuğunda yaralar ya da nefes alma sıkıntısı gibi enfeksiyon belirtileri ile karşılaşırsanız hemen veterinerinizle iletişime geçmeniz gereklidir.
3. Sıcaklığı 5°C civarına sabitleyin. Kış uykusu süresince sıcaklığın sabit kalması oldukça önemlidir ve bunun için kaplumbağanızın bulunduğu ortamın sıcaklığını günde birkaç kere kontrol etmeniz tavsiye edilir. Eğer sıcaklıkta ciddi değişimler gözlemliyor iseniz, kutunun yerini değiştirmeniz gerekebilir. Kaplumbağaların 2 ila 7 °C arasında kış uykusuna yatabileceğini ve bu aralığın altında donma ve üstünde de çok fazla yağ yakma tehlikesiyle karşı karşıya kalabileceklerini unutmayın.
4. Kaplumbağanızı düzenli aralıklarla tartın. Kaplumbağalar kış uykusu süresince her ay ağırlıklarının yaklaşık %1’ini kaybederler. Her şeyin yolunda olduğuna emin olmak için 3-4 günde bir kaplumbağanızı tartın ve bu işlem için hep aynı tartıyı kullanın. Eğer kaplumbağanızın daha fazla ağırlık kaybettiğini gözlemlerseniz bu susuz kalmasından kaynaklanıyor olabilir ve bunun önüne onu oda sıcaklığındaki su ile dolu bir leğene su burnunu geçmeyecek yükseklikte olacak şekilde 2 saat batırarak geçebilirsiniz. Eğer bu bir çözüm olmazsa ve bu ağırlık kaybı devam ederse veterinerinizle iletişime geçmeniz gerekecektir.
Kış Uykusunu Sona Erdirmek
1. Kaplumbağanızı kutusundan çıkartın. Kış uykusu süresinin tamamlandığına kesin olarak emin olduğunuzda kaplumbağanızı kutusundan çıkartın ve onu 15°C civarında bir sıcaklığa getirin. Bunun yanında onu düzenli olarak gün aşırı suya batırmayı ihmal etmeyin.
2. Sıcaklığı artırın. Sıcaklığı artırma işlemini kış uykusuna yatırma işleminin tersi olarak düşünebilirsiniz. Kaplumbağanıza bu süreç boyunca bolca su verin ve onun iştahı ve hareketliliğine göre kendi kendini toparlayamayacak durumda ise, sıcaklığı artırmak için ısı lambası ve benzeri cihazlar kullanabileceğinizi unutmayın. Kaplumbağanızı kutusundan çıkardıktan sonra iki gün boyunca yaklaşık 15°C civarı bir sıcaklıkta ve daha sonra sıcaklığı 19°C civarına çıkararak 2-3 gün boyunca gözlemleyin. En son olarak, bu süreç sona erdiğinde kaplumbağanızı önceden bulunduğu normal oda sıcaklığı aralığında bir ortama alabilirsiniz.
3. Kaplumbağanızı susuz bırakmayın. Kış uykusu sonrası kaplumbağanız böbreklerinde biriken zararlı maddeleri atabilmek adına suya ihtiyaç duyacaktır. Bu yüzden, onu gün aşırı yarım saat boyunca bir leğene doldurduğunuz suya batırın. Eğer kaplumbağanız bir nedenden dolayı su içmeyi reddediyorsa hemen veterinerinizle iletişime geçin.
4. Kaplumbağanızı beslemeye tekrardan başlayın. Genellikle kış uykusu sonlandıktan 2 gün sonra kaplumbağanızı normal şekilde beslemeye devam etmeniz tavsiye edilir; fakat bazı kaplumbağalarda bu süre bir haftayı bulabilir. Eğer bir haftanın sonunda kaplumbağanız hala yemek yemeyi reddediyor ise ya da herhangi bir enfeksiyon, hastalık ya da kusma belirtisi gözlemliyor iseniz acilen veterinerinizle iletişime geçin.